ظرفیت بی‌‎بدیل دعا در حل مسائل جامعه | دعا کلید گشایش ابواب رحمت است

به گزارش شهرآرانیوز؛ بیانات اخیر تلویزیونی رهبر معظم انقلاب با مردم در عین رمزگشایی‌های جدید از آنچه در جنگ دوازده‌روزه بر ما گذشت و بیان دوباره موضع محکم ملت ایران درمقابل قلدری مستکبران، در پایان و آن نصایح چهارگانه، افق‌گشایی ویژه‌ای نیز داشت؛ به‌ویژه در این فراز که ایشان فرمودند: «و آخرین توصیه من: ارتباط با خدا را بیشتر کنید؛ برای باران، برای امنیت، برای عافیت، برای همه‌چیز از خدای متعال کمک بخواهید؛ با خدا حرف بزنید، از خدا بخواهید، متضرعانه به درگاه خدا بروید؛ ان‌شاءا... خدای متعال اسباب اصلاح همه امور را فراهم خواهد کرد.»

در بررسی چرایی تأکید معظم‌له بر دعا و نقش آن در سرنوشت و زندگی ملت‌ها و آینده مقاومت، با حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر ناصر رفیعی، کارشناس مذهبی و عضو هیئت‌علمی جامعه‌المصطفی (ص)، گفت‌و‌گو کرده‌ایم.

قرآن، فراخوان عام دعا داده است

درباره دلیل توصیه بزرگان به دعا به‌ویژه در مواجهه با ظالمان و مستکبران، بهترین پاسخ، استناد به قرآن است. ۱۶۰دعا در قرآن هست که نیمی از آنها از لسان انبیای الهی است. خدا به پیامبرانش هم تأکید می‌کند: «دعا کنید و مرا بخوانید» و آیات قرآن، بندگان را به دعا دعوت می‌کنند؛ مثل آیه پایانی سوره فرقان که می‌فرماید: «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ: بگو اگر دعایتان نباشد، پروردگارم به شما ارجی ننهد.»

یا در آیه۱۸۶ سوره مبارک بقره که می‌فرماید: «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَه الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا: هنگامی که بندگانم از تو درباره من بپرسند، [بگو:]یقینا من نزدیکم؛ دعای دعا‌کننده را زمانی که مرا بخواند، اجابت می‌کنم.»

تفکر در دعا اهمیت دارد

در سوره آل‌عمران آیه۱۹۰ به بعد، پنج دعا هست که پیامبر هر شب آن را می‌خواندند و می‌فرمودند: «وای بر کسی که این پنج دعا را بخواند و در آن تفکر نکند!» تفکر در دعا مهم است. ما تا می‌خواهیم دعا کنیم، وارد حاجت‌های مادی می‌شویم؛ برای مغفرت و قیامت دعا کنید.

حضرت سلیمان (ع) در آیه ۱۹ سوره نمل، چند چیز از خدا می‌خواهد: «پروردگارا! به من الهام کن تا شکر نعمتی را که به من و پدر و مادرم عطا کرده‌ای، به‌جای آورم و اینکه کار شایسته‌ای که آن را بپسندی، انجام دهم و مرا به رحمتت درمیان بندگان شایسته‌ات، درآور!» این نقشه راه امروز ما هم در دعا هست و می‌تواند بسیار گره‌گشا باشد.

زود کوتاه نیایید!

آداب ظاهری هم در اجابت دعا اثر دارد؛ چنان‌که ائمه (ع) بر آن تأکید می‌کردند و خود نیز انجام می‌دادند. ازجمله این آداب، وضو گرفتن است. انسان وقتی می‌خواهد دعا کند، بهتر است باوضو باشد. روبه قبله بودن هم تأثیر دارد. اگر بشود دو رکعت نماز بخوانیم و از نماز استعانت بجوییم، خیلی خوب است.

امام‌صادق (ع) فرمودند: «من تعجب می‌کنم که چرا مردم از نماز کمک نمی‌گیرند؟» و از ایشان است که: «قبل از دعا پنج مرتبه یاربّنا بگویید.» همچنین توصیه شده است هفت مرتبه «یا ارحم‌الراحمین» و ۱۰مرتبه «یاا...» بگویید. یکی دیگر از آداب دعا، اعتراف به گناه است. توسل، تضرع، اصرار بر دعا و یاد کردن نعمت‌های الهی، از دیگر آدابی است که دعا‌های ما را به مقصد اجابت نزدیک می‌کند.

دعا ۴ شرط اساسی دارد

بنا بر روایات، چند گروه دعایشان به اجابت نمی‌رسد و دعایشان حبس می‌شود؛ مثل دعای کسی که پول قرض داده، اما سند نگرفته است! درحالی‌که قرآن بر این موضوع تأکید می‌کند. یکی از گروه‌هایی که دعایشان به اجابت نمی‌رسد، کسانی‌اند که به اجاب، باور ندارند! شیخ‌عباس قمی در سفینه‌البحار می‌گوید: پیرمردی تب شدید داشت و پیامبر (ص) به عیادت او رفتند و فرمودند: «چیزی نیست؛ از گناه پاک می‌شوی.»

او گفت: «نه، این باعث مرگ من می‌شود» و همان شد؛ چون باورش به قبور بیشتر از طهور بود، لذا در روایت آمده است: «وقتی دعا می‌کنید، فکر کنید جواب دم در است.» خیلی از افراد، باور به اجابت دعا ندارند. حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «دعا چهار شرط اساسی دارد: نخست اخلاص (واقعا خدا را بخوانی)، دوم توجه به دعا (بفهمی چه می‌گویی)، سوم انصاف (دعا برای نیامدن باران به‌دلیل خرابی سقف خانه!) و چهارم معرفه به وسیله (یعنی زمینه‌سازی).

از ته دل دعا کنید

دعا برای آنکه در زندگی انسان و جامعه و سرنوشت ملت‌ها اثر کند و آن تحولاتی را که باید رقم بزند، نیازمند آدابی است. دعا یک آداب ظاهری دارد و یک آداب باطنی و حقیقی؛ از آداب باطنی دعا، آن است که از ته دل بخواهیم و بدانیم چه می‌خواهیم و حسن نیت داشته باشیم و بدانیم الان که دعا می‌کنیم، اجابت دعا پشت در است. باید بااخلاص دعا کرد. باور به اجابت دعا، بسیار مهم است؛ مثلا فکر نکنیم، چون دشمن ابزار و تجهیزات دارد یا آنکه همه دنیا علیه ما بسیج شده‌اند، مانع از اجابت دعاست؛ چون قدرت و اراده خدا بالاتر از همه قدرت‌هاست.

در ادامه حتما بخوانید رهبر انقلاب: در جنگ ۱۲ روزه شرارت کردند، کتک خوردند و دست خالی برگشتند | از رئیس جمهور محترم و دولت خدمتگزار حمایت کنیم

بهای آدمی به دعاست

در روایت، از دعا به عامل تغییر تقدیر و مقدرات الهی تعبیر شده است؛ این یعنی دعا نقشی حیاتی در زندگی بندگان دارد. مرحوم علامه‌طباطبایی (ره) می‌گوید: «کسی که دعا و ارتباط با خدا در زندگی‌اش نباشد، نزد خدا قدر و منزلتی ندارد.» در روایت آمده است: «پیامبر اکرم از مسجد خارج و با شیطان مواجه شدند.

گفت‌وگویی بین حضرت و شیطان صورت گرفت؛ ازجمله آنکه شیطان به پیامبر عرض کرد: می‌دانید من چرا از دعا بیزام و مانع دعای مردم می‌شوم؟ برای آنکه هنگام دعا من گنگ و کور می‌شوم و نمی‌توانم روی بندگان تأثیر بگذارم.» همین به ما مسیر را نشان می‌دهد که برای دعا صرفا مرز‌های مادی را لحاظ نکنیم و حواسمان به فراتر باشد. در دعای معروف «اللّهُمَّ ارْزُقْنا تَوْفِیقَ الطّاعَه» امام زمان، در چهل جا چند خواسته مادی مطرح کرده‌اند. سطح توقع که بالا برود، اعتقادات ما ضعیف می‌شود. دعا باید به قاعده و متناسب با شرایط و ظرفیت‌ها باشد.

از اجابت ناامید نشوید

از نکات راهبردی و اثرگذار در دعا، ناامیدنشدن از اجابت است. نباید طول کشیدن زمان اجابت، انسان را مأیوس کند. در جلد۹۳ بحارالانوار آمده است: «از هفت مصیبت به خدا پناه می‌بریم؛ یکی اینکه عالم بلغزد و یکی اینکه دعا‌کننده خسته بشود.». خدا به موسی و هارون گفت: دعای شما اجابت می‌شود، ولی چهل سال طول کشید. امام‌صادق (ع) در پاسخ به اینکه اجابت دعا چقدر طول می‌کشد، فرمودند: «شاید بیست سال.» در روایت داریم: «عاجز‌ترین مردم کسی است که از دعا کردن، عاجز و ناتوان باشد.»

همچنین دعا نباید ما را از کار و تلاش بازدارد و سربار دیگران شویم؛ به این بهانه که ما دعا و به خدا توکل کرده‌ایم؛ شخصی به امام‌صادق (ع) گفت: «من در خانه می‌نشینم و دعا می‌کنم تا خدا روزی من را بدهد.» حضرت فرمودند: «مورچه چنین کاری نمی‌کند؛ تو از مورچه کمتر هستی!»